Volatiliteit, ook bij de obligaties

Die interpretatie was gisteren eerder negatief. Waar dinsdag een aanbod tot terugtrekking van de Russische troepen rond Kiev voor positief nieuws zorgde, bleek dat gisteren aan de onderhandelingstafel weinig te veranderen. Dus verloren de aandelenmarkten weer een deel van hun dinsdag opgebouwde winst. Volatiliteit heet dat en we staan nog nauwelijks stil bij koersevoluties van meer dan 1% op een dag. Gisteren was voor de meeste beurzen zo’n dag, met de Nasdaq als negatieve uitzondering.

Ook obligaties bewegen fors

We associëren die volatiliteit te gemakkelijk uitsluitend met aandelen. Obligaties worden daarbij weggezet als saaie defensieve beleggingen. Niets is echter minder waar. Als we kijken naar de rentevoeten op 10 jaar, dan zijn die overal in de Westerse wereld sinds het begin van het jaar met ongeveer 0,85 procentpunt gestegen. Dat oogt niet zo veel in vergelijking met die 1% bewegingen van aandelen op één dag. Maar voor de Duitse rente was dat een evolutie van -0,17% naar 0,66% gisteren. Begin maart nog was die rente nog negatief. De tegenhanger van de VIX index (volatiliteitsmeter voor aandelen) voor de obligaties staat momenteel twee maal hoger dan  zijn gemiddelde niveau van vorig jaar.

Waarom stijgt de rente juist nu?

Uiteraard speelt de oplopende inflatie door de gestegen grondstoffenprijzen daarin de grootste rol. Voor de oorlog was de inflatie ook al hoog, maar de consensus was dat die opstoot werd veroorzaakt door Covid en zijn invloed op de aanvoerlijnen. Dat was dus een tijdelijk probleem. Tot de inval van Rusland in Oekraïne. Beide landen zijn zoals geweten belangrijke exporteurs van grondstoffen waarvan de prijzen nu fors aan het stijgen zijn. Daarbij is het momenteel totaal onduidelijk hoe lang deze situatie gaat aanslepen of de prijzen nadien wel zouden milderen. De FED heeft 2 weken geleden niet alleen zijn kortetermijnrente een eerste keer verhoogd, maar tegelijk zijn inflatieverwachtingen voor dit en de volgende jaren duidelijk opgetrokken. Gisteren circuleerden weer geruchten dat de FED zijn rente nog meer zou optrekken dan nu al werd verwacht. Als reactie begonnen dus ook de langetermijnrentevoeten wereldwijd te stijgen.

Duration als vijand

Een hogere rente lijkt nog niet zo slecht nieuws voor de belegger. De rente op Amerikaans staatspapier staat reeds op 2,37% en zelfs de Belgische staat moet alweer meer dan 1% betalen op zijn 10 jaar schuldpapier. Het hoogste niveau sinds 2015. Door de hoge inflatie blijven dit echter zwaar negatieve reële rentevoeten. Bovendien geldt dit enkel voor een buy and hold belegger. Wie nu obligaties in portefeuille heeft, ziet de koersen daarvan fors dalen. De verklaring daarvoor is de duration. De koers van obligaties evolueert omgekeerd evenredig met de rente, en hoe langer de obligatie nog loopt, hoe groter dat effect. Sinds het begin van het jaar verloren de obligatiemarkten evenveel als de aandelen.

Uitvergroot zie je dit effect in de kleine markt voor obligaties met extreem lange looptijden. Zo heeft Oostenrijk een staatslening lopen op ongeveer 100 jaar. Niet meteen voor de gewone belegger, maar wel in trek bij verzekeringsmaatschappijen. Ondanks de hoge kwaliteit van de uitgever (AA+), daalde de koers van die obligatie in ruim een jaar met meer dan 50%. Een koersevolutie die we eerder zouden verwachten bij risicovolle technologiebedrijven. Allemaal het gevolg van een relatief kleine rentestijging op een lange looptijd. Wie sprak daar van saaie en defensieve obligatiemarkten?

Oplossing?

Aan de inflatie zelf kunnen we weinig verhelpen, we kunnen hooguit hopen dat de oorlog niet escaleert. Maar obligatiebeleggers hebben alle reden om de gemiddelde looptijd van hun portefeuille zo laag mogelijk te houden.