Duurzaam beleggen: risico's en opportuniteiten

“De instroom van nieuw vermogen in expliciet duurzame beleggingsfondsen in Europa heeft in 2019 alle records gebroken”, schrijft Hortense Bioy, directeur passieve fondsenresearch Europa bij Morningstar. De cijfers zijn inderdaad indrukwekkend. Maar liefst 668 miljard euro is ondertussen belegd in duurzame fondsen, een stijging met 56% op een jaar tijd - met dank ook aan de stijgende beurzen. België surft enthousiast mee op de trend, zo blijkt uit de recentste cijfers, verzameld door Forum Ethibel en Universiteit Antwerpen. In 2018 investeerden de Belgen 27,98 miljard euro in duurzame beleggingsproducten. Duurzame fondsen zijn daarmee goed voor 14,9% van het totale aantal beleggingsproducten op de Belgische markt.

Risico op greenwashing

Het succes van duurzame beleggingsproducten is op zich goed nieuws, maar heeft ook een keerzijde. Een boomende markt vergroot de kans dat producten als duurzaam worden gelabeld terwijl ze dat in feite niet zijn. Greenwashing dus. Duurzaam beleggen blijft een delicate en jonge markt. Als een product als nep ontmaskerd wordt, kan dat gevolgen hebben voor het imago van de hele sector. De pogingen van China om steenkoolprojecten te financieren met 'green bonds' (groene obligaties) vormen daar een pijnlijke illustratie van. Hoe kan dit soort aberraties worden vermeden? Hoe kunnen individuele en institutionele beleggers er zeker van zijn dat hun duurzame belegging ook echt duurzaam is?

Drie problemen

We zien drie problemen bij duurzaam beleggen.

• Ten eerste is er onenigheid over wat precies duurzaam is. Men is het meestal eens over wat niet kan (denk aan productie van tabak en wapens, schending van mensenrechten). Maar over hoe duurzaam energie moet zijn, bestaat dan weer veel discussie.
• Een tweede probleem is het gebrek aan betrouwbare data en diepgaande analyse. Denk aan een telecombedrijf dat zich duurzaam noemt, maar in feite enkel het hoofdkantoor van duurzame stroom voorziet, terwijl andere activiteiten zijn geoutsourcet.
• Een derde probleem is slordigheid bij asset managers en banken. Ze sluiten bepaalde landen uit van investeringen, maar nader toezien leert dat die landen toch in hun duurzame portefeuilles voorkomen.

Oplossingen

Voor elk van deze problemen bestaan er oplossingen.

• De onduidelijkheid kun je wegnemen door welomschreven definities van duurzaamheid. Het akkoord van de EU hierover is een belangrijke stap. Ook het Belgische label Towards Sustainability hanteert een duidelijke definitie van wat duurzaam is en wat niet. Het is ook aanbevelenswaardig om een ethisch profiel van beleggers op te stellen. Als banken weten wat hun cliënt onder duurzaam verstaat, wordt het makkelijker om hem de juiste producten voor te stellen.
• Wat betreft data en de controle erop heeft de duurzame beleggingssector nood aan verplichte externe audits. Hier is een rol weggelegd voor de labels en de grote accountingbedrijven, maar ook voor regulatoren zoals de FSMA.

Rol van regulatoren en banken

Regulatoren zullen in de toekomst meer moeten doen dan nakijken of de prospectus van een belegging klopt. Ze moeten in de diepte controleren of de processen achter de erkenning van producten correct zijn. Op termijn moeten regulatoren veel meer inhoudelijk opereren en niet enkel technisch en procesmatig te werk gaan. Dat betekent simpel gezegd: bij hun beoordeling van een product vertrekken van wat goed is voor de samenleving.

Wat betreft banken en asset managers is er meer transparantie en expertise nodig op het gebied van duurzaam beleggen. Ze moeten hun ethische standpunten integreren in hun processen, zodat sectoren en landen die niet thuishoren in ESG-producten er ook effectief worden uitgehaald.