Hoe gaan de economische spelers om met onzekerheid?

Op weekbasis is de balans negatief: de Stoxx Europe 600 verloor 1,9% en de S&P500 1,6%. De Amerikaanse tienjaarsrente steeg eerst naar 2,05% en zakte vervolgens tot 1,93%. De dollar is wat sterker geworden.

Inflatie misschien nog niet op haar hoogtepunt

De markten zijn erg bezorgd over de inflatie. Het laatste nieuws stelt bovendien niet gerust: de producentenprijzen in de VS overschreden de verwachtingen en de prijs voor een vat Brent-olie tikte begin deze week 96 USD aan door de spanningen in Oekraïne. Bovendien bleek uit de laatste Fed-notulen dat zelfs de minst agressieve gouverneurs de renteverhogingen willen versnellen als de inflatie niet afneemt zoals verwacht.

Voor de beurzen is die snelheid van de renteverhogingen belangrijk. Sinds 1946 kende de Fed 17 renteverhogingscycli en meestal zijn de aandelenmarkten in het jaar na de eerste renteverhoging blijven stijgen, behalve toen die er zeer snel kwam. Verschillende Fed-leden hebben zich nu echter uitgesproken voor een versnelde verhoging.

De geopolitieke spanningen zijn een verzwarende factor. De abnormaal hoge gas- en olieprijzen zijn nauw verbonden met de geopolitieke spanningen. De daaruit voortvloeiende energiecrisis verhoogt de andere inflatoire druk. Dit komt dan weer door Covid veroorzaakte leveringsproblemen, maar ook de appetijt van de consumenten voor goederen in een tijd waarin ze hun geld niet aan diensten konden uitgeven.

Ondanks alles blijven inflatieverwachtingen op lange termijn laag

De swapmarkt geeft aan dat de verwachte inflatie voor de periode van vijf jaar die over vijf jaar begint zelfs licht is gedaald, tot 2,35% in de Verenigde Staten en 1,73% in de eurozone. Dus niet ver van de doelstelling van 2% van beider centrale banken. De break-even van Amerikaanse obligaties, geïndexeerd volgens de tienjaarsinflatie, bleef ook hangen op 2,44%.

De nominale tienjaarsrente is sinds begin dit jaar gestegen van 1,51% naar 2% in de VS en in Duitsland van -0,19% naar 0,3% (0,2% op vrijdag).

Dat is enerzijds geruststellend omdat deze niveaus in absolute termen nog steeds laag zijn en geen gevaar vormen voor de huidige beurswaarderingen. Maar anderzijds zorgwekkend omdat de obligatiemarkten ons lijken te vertellen dat centrale banken erin zullen slagen om de inflatie te verlagen. Dit houdt mogelijk een risico in dat de groei hierdoor zal worden tegengewerkt, wat veel erger zou zijn voor de beurzen.

Beursdalingen om geopolitieke redenen zijn doorgaans niet duurzaam

Historisch gezien hebben geopolitieke crisissen geen blijvende impact gehad op de beurzen. Voor de Amerikaanse markt waren de aandelenverkopen als gevolg van de geopolitieke gebeurtenissen gemiddeld van korte duur, met een duur van ongeveer drie weken om een dieptepunt te bereiken en nog eens drie weken om zich te herstellen.

Goud speelt zijn rol als veilige haven

De prijs voor een ons goud bereikte vrijdag 1900 USD. Het edelmetaal presteert sinds het begin van het jaar beter dan aandelen en obligaties, ondanks de stijgende reële rente (na inflatie) op obligaties. Doorgaans verliest goud zijn aantrekkingskracht wanneer de reële rente stijgen. Maar in dit geval profiteert goud, naast de impuls van de oorlogsdreiging in Oekraïne, ook van het risico op een groeivertraging door een overreactie van de Fed om de inflatie te beheersen. Goud is de beste manier om zich in te dekken bij stagflatie (inflatie en stagnatie).

Risicopremie op olie

De risicopremie als gevolg van de spanningen tussen Oekraïne en Rusland wordt geschat op 7 tot 8 van de 93 USD per vat Brent-olie vandaag. De intrinsieke waarde van een vat Brent-olie wordt dus geschat op zowat 86 USD.

Eind vorige week was de Brent-oliekoers 2 USD gezakt door speculaties over een imminent akkoord over de Iraanse nucleaire activiteiten. Dat kan leiden tot de opheffing van de sancties, waardoor Iran zijn olie-export kan hervatten en zo het aanbod toeneemt. Dat zou een welkome maar tijdelijke verlichting zijn, want het kernprobleem blijft: het gebrek aan investeringen in nieuwe productiecapaciteit in de afgelopen jaren.

Conclusies

Ook al blijven we ervan overtuigd dat een onderhandelde uitweg uit de Oekraïne-crisis het meest waarschijnlijk is, kunnen we niet uitsluiten dat het geweld ontspoort. In dat geval zullen de energieprijzen blijven stijgen en zullen de onvermijdelijke economische sancties niet alleen Rusland maar vooral ook Europa treffen. Omgekeerd zou een snelle diplomatieke oplossing een grote beursrally kunnen veroorzaken.

Het overheersende gevoel is dat het einde van de onzekerheid nabij is. De beleggers zijn niet in staat om de uitkomst of de duur van het conflict te voorspellen en kunnen zich maar beter goed indekken en wachten tot de storm voorbij is en vasthouden aan de evolutie van de economische indicatoren.

Op de agenda deze week

Deze week verwachten we opnieuw een heleboel economische statistieken die de markten kunnen bewegen: maandag zijn er de PMI-indexen (enquêtes onder inkoopmanagers) van de eurozone en Japan, dinsdag die van de Verenigde Staten (vandaag is daar een feestdag, President’s Day), de consumentenvertrouwensindexen van de Conference Board en de IFO-index voor het ondernemersklimaat in Duitsland. Vrijdag in de VS de cijfers voor de orders voor duurzame goederen, de private uitgaven en inkomsten, en de vertrouwensindexcijfers van de industriëlen en consumenten in de Europese Unie.

Die cijfers moeten ons in staat stellen de impact van de huidige onzekerheden op het vertrouwen en dus op het gedrag van de economische spelers te meten.