To be or not to be

Geen zin om op te staan

De Europese beurzen leken er gisteren niet veel zin in te hebben. En de prestatiekloof ten opzichte van hun Amerikaanse makkers is nog steeds indrukwekkend te noemen. Enquêtes bij bedrijfsleiders toonden gisteren dat de situatie in de Europese industrie ondermaats blijft. Langs de dienstensector zien we wel enige verbetering. Niettemin, Europa heeft duidelijk een steuntje nodig.

With a little help from my friends

De voorzitter van de Europese Centrale Bank Christine Lagarde wil alvast haar steentje bijdragen. Als de inflatie naar 2% evolueert, en daar ziet het naar uit, zal ze niet aarzelen de kortetermijnrente verder naar beneden te halen. En zo geld lenen makkelijker maken. Wat consumenten toelaat meer te consumeren, en bedrijven te investeren.

Dat is ook nodig, want de economische achterstand ten opzichte van de VS wordt jaar na jaar groter. Als je het bruto binnenlands product per inwoner van Europese landen vergelijkt met de VS, dan zouden zelfs vooraanstaande landen als Duitsland en Frankrijk bij de zwakkere Amerikaanse staten te klasseren zijn.

Nu moet je wel oppassen met die parameter. Hij zegt niets over hoe de welvaart verdeeld is. Maar je hebt natuurlijk wel welvaart nodig om iets te kunnen verdelen. En dan is het toch zuur om vast te stellen dat het bruto binnenlands product per inwoner in vele Europese landen niet of nauwelijks hoger is dan pakweg 20 jaar geleden.

Wake-up call

Europa is duidelijk aan een wake-upcall toe. Dat beseffen ze ook in Duitsland, waar de industrie met zware moeilijkheden kampt. In aanloop naar de verkiezingen van februari, wordt duchtig gedebatteerd over hoe men de mammoettanker van de Duitse economie terug een nieuw elan kan geven. Olaf Scholz en zijn gedoodverfde opvolger Friedrich Merz willen daarbij inzetten op een gigantisch investeringsplan van minstens 100 miljard EUR, gesponsord door Vadertje Staat en de privésector.

Blijft natuurlijk de vraag waar de centen van Vadertje Staat vandaan moeten komen. Overheidstekorten worden bij onze oosterburen constitutioneel beperkt, maar misschien zijn de geesten rijp om daar enige versoepeling in te brengen.

John Maynard Keynes uit de kast

Duitsland heeft de luxe dat het slechts een lage overheidsschuld heeft en een klein begrotingsdeficit. Het kan dus met een gerust gemoed de theorieën van John Maynard Keynes uit de kast halen en met een stevige scheut overheidsgeld de economie uit het slop halen. Frankrijk heeft die luxe niet. Daar zal de nieuwe premier François Bayrou er in eerste instantie voor moeten zorgen dat het begrotingsdeficit daalt.

In vele bedjes ziek

Of Keynes zal volstaan om Europa in de voetsporen van Amerika te laten treden, valt te betwijfelen. Volgens velen is het oude continent ook in andere bedjes ziek. De eengemaakte markt is op vele vlakken niet zo eengemaakt als zou moeten. Lokale invulling of interpretatie van Europese regelgeving maken het bedrijven soms knap lastig. En de Europese bureaucratie met z’n vele regels speelt vaak in de kaart van de grote gevestigde waarden, die over de middelen beschikken om aan al die regels te voldoen. Kleinere nieuwkomers hebben het daar vaak moelijker mee.

Amerikaanse bedrijven halen hun middelen grotendeels op de kapitaalmarkten. Europese bedrijven gaan veel meer bij derde partijen geld lenen, maar die eisen – logischerwijze - garanties. En met spelers actief op het dominante maar ongrijpbare domein van de digitale transformatie, is het vaak lastiger die garanties te vinden.

Een existentiële uitdaging

Zoals Mario Draghi het recent nog formuleerde: Europa staat voor een existentiële uitdaging. Of om het met Shakespeare te zeggen: to be or not to be.  Als we morgen nog willen meespelen met de grote jongens, zullen we onze economie op een andere leest moeten schoeien. Zonder daarbij natuurlijk al het waardevolle dat we samen hebben opgebouwd, zomaar te grabbel te gooien.