Artificiële intelligentie & groei: een rekensom met kanttekeningen

Van recordinvesteringen tot reële groei

De afgelopen weken stonden AI-bedrijven volop in de schijnwerpers: recordinvesteringen, aankondigingen van nieuwe samenwerkingen en een ongekende kapitaalverschuiving richting digitale infrastructuur. Nu we vandaag aan de vooravond staan van de publicatie van de resultaten van maar liefst 5 toppers uit de Magnificent 7, kunnen we ‘de hoop’ van de technologiesector best eens onderwerpen aan een alternatieve blik. Immers, achter de indrukwekkende cijfers schuilen fundamentele vragen over de houdbaarheid en financierbaarheid van deze groei.

Stel je een ziekenhuis voor waar AI helpt bij het analyseren van medische beelden, waardoor diagnoses sneller en nauwkeuriger worden. Of een bank die via AI-klantenmodellen fraude detecteert nog vóór ze plaatsvindt. Dit zijn maar enkele voorbeelden van hoe generatieve AI wereldwijd tot $4.400 miljard aan jaarlijkse economische waarde zou kunnen creëren. In mature economieën zoals de VS en Duitsland zou dit neerkomen op een structurele BBP-boost van 2 tot 4% per jaar tegen 2030. AI fungeert dan als een extra productiviteitslaag bovenop bestaande structuren: een digitale turbo voor de economie.

De prijs van vooruitgang

Achter de schermen van slimme AI-toepassingen schuilt een ongeziene investeringsgolf. De ‘hyperscale’ spelers – dat zijn grote technologiebedrijven zoals o.a. Microsoft, Alphabet en IBM - investeerden dit jaar samen al bijna 1000 miljard USD in datacenterinfrastructuur, en dat is exclusief de kosten voor energievoorziening, softwareontwikkeling en toepassingen. Het is een ongekende kapitaalverschuiving richting digitale infrastructuur.

Maar die schaal roept fundamentele vragen op. Kunnen AI-investeringen aan dit tempo blijven groeien, of komt er een moment waarop de capaciteit verzadigd raakt? Zijn de financiële middelen en het investeringsklimaat toereikend om de immense AI-gerelateerde investeringen daadwerkelijk te realiseren? Hoe realistisch is het dat deze modellen voldoende inkomsten genereren om zulke massale investeringen terug te verdienen? De torenhoge marktkapitalisaties van AI-bedrijven lijken soms los te staan van hun verwachte toekomstige kasstromen.

Ook de raming van economische groeistimulering verdient nuance. Een structurele BBP-boost van 2 tot 4% per jaar klinkt indrukwekkend, maar is moeilijk te verifiëren. De modellen zijn complex, de aannames vaak optimistisch. De belofte is groot, maar de onderliggende waarde vraagt kritische analyse.

De menselijke factor

AI verandert de manier waarop we werken, in eerste instantie vooral in kantooromgevingen. Taken zoals rapportering, klantenservice en eenvoudige analyses kunnen steeds vaker geautomatiseerd worden. Dat roept begrijpelijke bezorgdheid op over jobverlies, maar het verhaal is genuanceerder. Terwijl sommige functies verdwijnen, ontstaan er ook nieuwe beroepen die vijf jaar geleden nog ondenkbaar waren, zoals prompt engineers, AI-ethici en data curators.

Volgens het World Economic Forum zullen er door de opkomst van kunstmatige intelligentie tegen 2027 wereldwijd 83 miljoen jobs verdwijnen, maar ook 69 miljoen nieuwe ontstaan. Hoe die transitie verloopt, hangt sterk af van investeringen in opleiding, de mogelijkheid vaardigheden te hertrainen én de snelheid waarmee regio’s zich kunnen en willen aanpassen. In de Verenigde Staten gaat dat doorgaans wat sneller dan in Europa, waar men – het is een cliché – vaak wat langer vasthoudt aan gekende recepten.
"The real promise of AI is not in replacing people, but in amplifying human potential."
Satya Nadella, CEO van Microsoft
Deze visie benadrukt dat AI niet louter draait om efficiëntie of kostenbesparing, maar om het versterken van menselijke kwaliteiten. Bedrijven die technologie inzetten om talent te ondersteunen, en niet te vervangen, bouwen aan een veerkrachtige en duurzame toekomst.

Voorbij de buzz

AI wordt voorgesteld als de motor van een nieuwe productiviteitsgolf: een technologie die processen versnelt, fouten vermindert en nieuwe economische waarde ontsluit. De toepassingen zijn tastbaar: van medische beeldanalyse tot het efficiënter uittekenen van logistieke ketens en het verwerken van grote hoeveelheden data op korte tijd. Maar de snelheid waarmee AI zich ontwikkelt, roept ook fundamentele vragen op.
De investeringen zijn ongezien, de verwachtingen hooggespannen. Toch is het niet vanzelfsprekend dat deze technologie op korte termijn de beloofde economische groei zal realiseren. Economische modellen zijn vaak optimistisch, en de maatschappelijke aanpassing verloopt ongelijk. De impact op werk is dubbel: automatisering vervangt taken, maar creëert ook nieuwe banen waar menselijke creativiteit en ethiek centraal staan.
AI blijft dus zeker een belofte, maar wel onder voorwaarden.