De-escalatie is de oplossing voor het “man-made problem”

Na twee slechte sessies in de Verenigde Staten en Europa, na de aankondigen van Donald Trump van hoger dan gevreesde tarieven op “Liberation Day” gingen vanmorgen de Aziatische markten stevig in het rood. Dit was deels een vertraagde reactie, maar natuurlijk ook een gevolg van de stevige tegenmaatregelen die China einde vorige week aankondigde. Alhoewel er belangrijke vergelijkingspunten zijn met de COVID situatie, zijn er ook belangrijke verschillen. Dit is een man-made probleem waarvoor er ook een “man-made” oplossing is. Die oplossing heet de-escalatie. En die zou misschien wel eens dichter bij kunnen zijn dan het op het eerste zicht lijkt.

Aziatische markten in het rood

Aan het begin van de nieuwe handelsweek gingen de Aziatische markten stevig in het rood. Dit is deels een negatieve inhaalbeweging omdat de markten pas vannacht konden reageren op de (markt) gebeurtenissen in Europa en de Verenigde Staten de week voordien. Vanzelfsprekend had het ook te maken met de forse tegenmaatregelen die China eind vorige week aankondigde tegen de tarieven van Donald Trump.

Het is duidelijk dat een deel van de sterke en vooral snelle daling te wijten is aan de verkopen van hedge fund gerelateerde posities. Dit betekent dat er de afgelopen paar sessies aan een heel snel tempo veel leverage (hefboom) uit het systeem is gekomen en dat meer speculatieve posities in de markt aan een snel tempo zijn afgebouwd. Dit zal een betere basis vormen voor een marktherstel in de toekomst.

De sentimentsindicatoren zoals de VIX en het marktsentiment geven niveaus aan van extreem pessimisme (in dezelfde grootorde van het dieptepunt van de financiële crisis en COVID) wat in het verleden vaak goed gewerkt heeft als contra-indicator. (Als het sentiment dermate negatief wordt is een ommekeer vaak niet ver af.)

Tegenover de daling van de beurzen staat dat de overheidsobligaties nog steeds dienst doen als veilige haven.  Dit maakt dat in een portefeuille de stijging van de obligaties voor een deel een tegengewicht vormt voor de daling van de aandelenmarkten.

Een recessie is niet het einde van de wereld

Naast de aankondiging van de hoger dan verwachte tarieven door Donald Trump, is het ook de vrees voor een recessie, vooral dan in de Verenigde Staten, die de markten parten speelt.

En we kunnen er niet om heen dat de afgelopen dagen het risico op een recessie in ’s werelds grootste economie fors is toegenomen. We zien een sterke terugval van bijvoorbeeld het consumenten en producentenvertrouwen, wat geen verrassing is gezien de grote onzekerheid die het tarievenopbod met zich mee brengt.

Hier mogen echter we niet bij vergeten dat we momenteel maar een deel van het pakket aan beleidsmaatregelen, jammer genoeg voor de markten het meest negatieve deel, van de Trump administratie, de tarieven, zien. We verwachten dat we de komende dagen en weken ook terug een aantal meer marktvriendelijke aankondigingen op het gebied van bijvoorbeeld belastingverlagingen en deregulering zullen zien.

Kortom: het risico op een recessie in de Verenigde Staten is toegenomen, maar is geen zekerheid. Naast de tarieven zijn er tal van andere elementen die een rol spelen. Misschien is het belangrijkste element nog wel hoe lang de onzekerheid aanhoudt.  Daarbij moeten we echter goed in het oog houden dat recessies deel uitmaken van een normale economische cyclus en zeker niet het einde van de wereld zijn.

History does not repeat itself, but it often rhymes

In een situatie zoals deze zijn we vaak met zijn allen collectief op zoek naar duiding en naar een historisch ijkpunt. En dan dringt de vergelijking met de meest recente crisis, de COVID pandemie zich op. Maar zoals Mark Twain zoveel jaren geleden al stelde: “ History does not repeat itself, but it often rhymes”.

Er zijn vanzelfsprekend wel een aantal parallellen te trekken. Maar er zijn ook duidelijke verschillen. In beide gevallen was/is de impact op de wereldeconomie groot. Maar in het geval van de pandemie hadden we het over een volledige shutdown. Hier creëren de tarieven en vooral de onzekerheid over wat er nog komt een stevige disruptie en gaat het ook over de mogelijke hertekening op korte en zelfs langere termijn van een aantal aanvoerketens.  Maar hier hebben we het niet over het volledig stilvallen ervan. Daarbij mogen we niet vergeten dat een groot deel van de wereldhandel niet wordt geïmpacteerd en dat de Amerikaanse economie uit ruwweg één derde goederen en twee derden diensten bestaat die momenteel aan de tarieven ontsnappen.

In reactie op de COVID pandemie gingen de centrale banken wereldwijd over tot injecties van ongeziene hoeveelheden liquiditeiten in het systeem. Dit zal deze keer minder het geval zijn zoals we vrijdag hebben kunnen horen van Jerome Powell van de Fed. De Amerikaanse Centrale bank heeft een duaal mandaat en streeft naar prijsstabiliteit als volledige tewerkstelling. De Fed voorzitter gaf aan dat als hij die elementen vandaag afweegt het nog te vroeg is om de rente te verlagen. De arbeidsmarkt blijft op dit moment sterk en de kans is groot dat de tarieven, ten minste op korte termijn, de inflatie omhoog duwen. Wel gaan we er vanuit dat er verder op het jaar zowel in de Verenigde Staten als in Europa nog renteverlagingen komen.

Dit is momenteel niet de wereld voor sterke gecoördineerde acties. Maar landen en blokken zullen individueel wel maatregelen nemen om hun economie te stutten. In de Verenigde Staten zitten er belastingverlagingen aan te komen, in Europa ligt er fiscale stimulus met de omvang van een Marchalplan op tafel en ook in China zal weldra de fiscale bazooka worden boven gehaald.

Op gebied van samenwerking zal het interessant zijn hoe de blokken buiten de Verenigde Staten onderling gaan ageren. Het is goed mogelijk dat de actief van Donald Trump een nauwere samenwerking tussen Europa en China, maar belangrijker nog, een nauwere samenwerking binnen Europa teweeg brengt. We staan mogelijk aan de vooravond van een hertekening van de geopolitieke landkaart.

Zoeken naar de-escalatie

Op de keper beschouwd is het medicijn dat deze markt nodig heeft de-escalatie. Dit is tegelijkertijd veel simpeler dan bij COVID, maar misschien moeilijker om toe te dienen omdat de eensgezindheid in dit geval ver te zoeken is.

Maar hier zijn er toch een aantal duidelijke lichtpunten. Voor veel waarnemers nog altijd zeer moeilijk om in te schatten of de acties van Donald Trump een manier zijn, om in de stijl van zijn boek “ the art of the deal” concessies af te dwingen van zijn handelspartners. Waar de markt misschien nog wel het meest van is geschrokken is hoe ver de Amerikaanse President klaarblijkelijk bereid is om te gaan om zijn slag thuis te halen.

Maar ook hier zijn er limieten. Op een bepaald moment zal de druk vanuit de publieke opinie groot worden. In zijn eigen Republikeinse partij en bij een aantal van zijn geldschieters gaan er stemmen op om het toch wat rustiger aan te doen en zelfs van een cooldown periode van 90 dagen in te lassen. Een aankondiging in die richting zou voor de markten onmiddellijk de druk van de ketel nemen.

Maar de de-escalatie kan ook van de andere kant van de (onderhandelings)tafel komen. De reactie van China om onmiddellijk en hard terug te slaan, heeft duidelijk niet bijgedragen aan het sentiment. Een handelsoorlog voeren met je grootste klant is waarschijnlijk geen al te best idee. Andere landen zoals Vietnam, India en Japan stellen zich veel gematigder op. In Europa wordt er nog nagedacht over een mogelijke reactie. Maar ook hier zijn er toch een aantal stemmen ( landen) die pleiten voor terughoudendheid. Een de-escalatie de komende dagen behoort dus duidelijk tot de mogelijkheden. En dit is het medicijn dat de markten momenteel nodig hebben.

Volatiliteit leidt naar opportuniteit

Maar tot dat we de eerste tekenen van de-escalatie zien zullen de markten volatiel blijven en is voorzichtigheid geboden.

Toch is het zo dat situaties zoals deze in het verleden steevast geleid hebben tot mooie lange termijn instapmomenten. Wanneer het vandaag zeer negatieve sentiment draait kan het ook weer snel de andere richting uitgaan. De Amerikaanse president is zeer wispelturig en op het moment is de newsflow zeer negatief. Maar zoiets kan ook weer snel keren. Dit is een “man-made problem” waarvoor er, in tegenstelling tot COVID “een man-made solution” bestaat. Die oplossing heet dus de-escalatie.

In een volatiele omgeving zoals deze is het bijzonder belangrijk om de zaken klaar en rationeel te blijven zien. De waarde van een aandeel kan worden “berekend” door al winsten of cashflows voor de komende jaren op een rijtje te zetten en via de rentevoet in de noemer te verdisconteren naar vandaag. De onzekerheid die we vandaag hebben zal een impact hebben op de economie en de winsten van de bedrijven op korte termijn beïnvloeden. Dus de eerste winst of cashflow in het rijtje zal waarschijnlijk lager liggen. Maar dit is op dit moment niet het geval van alle volgende termen, de volgende jaren die de waarde van een bedrijf of een aandeel bepalen. Of anders gezegd, de bedrijven vandaag zijn nog steeds de bedrijven van pakweg een week geleden. De omgeving is op korte termijn onzeker. Maar dat hoeft geen grote impact te hebben op de langere termijn waarde. Momenteel is de markt zeer negatief gestemd. En dit sentiment maakt dat de waarderingen stevig naar beneden zijn gekomen. Dat zal op een bepaald moment zeer mooie instapmomenten opleveren.

Momenteel is het vooral kwestie om het hoofd koel te houden, de posities te beschermen en aandachtig te zijn voor de eerste tekenen van de-escalatie. Want daar ligt de sleutel tot de oplossing en beterschap. En hopelijk zal de externe druk op Donald Trump gekoppeld aan wat pragmatisme aan de andere kant van de (onderhandelings) tafel maken dat we daar dichter bij zijn dan de markt momenteel denkt.