De gevolgen van de verdere escalatie van het conflict in Iran voor de markten

De Verenigde Staten mengen zich actief in het conflict

Na een aantal dagen van onzekerheid over een mogelijke militaire interventie, werden we gisterenochtend wakker met het nieuws dat de Amerikaanse luchtmacht drie nucleaire doelen in Iran had aangevallen en voor zover we weten sterk beschadigd of zelfs vernietigd heeft. De doelen waren Fordow (een belangrijk ondergronds militair complex), Natanz (het kroonstuk van het Iraanse verrijkingsprogramma) en Isfahan (een nucleair research center en nucleaire conversie faciliteit). Er werden B-2 stealth bommenwerpers, Tomahawk raketten en “bunker busters” ingezet. De aanval was geen symbolisch gebaar, maar bedoeld om het Iraanse nucleaire programma zwaar te treffen, en voor zover we nu kunnen inschatten, is dat ook gelukt. 

Verschillende scenario’s blijven mogelijk

Natuurlijk kunnen we de actie van gisteren moeilijk anders zien dan een verdere escalatie van het conflict. Maar, paradoxaal genoeg brengt het ons dichter bij een mogelijk einde. Vanzelfsprekend blijven vele scenario’s mogelijk.

Al bij dag 1 van het conflict viel het op dat de Iraanse strijdmachten niet bij machte waren om veel weerwerk te bieden tegen de Israëlische aanvallen. Omdat deze laatste er maar moeilijk in slaagden om de Iraanse nucleaire structuur in voldoende mate te vernietigen, wat toch een zeer belangrijk objectief was, keken we naar een mogelijk lange periode van gevechten. Met de aanval van gisteren lijkt dat doel in één klap bereikt, of op z’n minst een stap dichterbij gekomen. Dit opent misschien de deur om de onderhandelingen terug op te starten. Uit de woorden van Donald Trump menen we mogen op te maken, voor zover dat mogelijk is, dat de actie (voorlopig) voorbij is. Al kan je het niet uitsluiten dat er de komende dagen en weken nog bijkomende doelwitten zullen worden aangevallen.

Momenteel is het wachten op de reactie van Iran tegen een achtergrond van een militair apparaat dat de afgelopen dagen al stevig is verzwakt. Je kan aanvallen van Iran of zijn bondgenoten in de regio op Amerikaanse doelwitten niet uitsluiten. Maar dat is zeker geen basisscenario omdat het onmiddellijk nieuwe Amerikaanse actie zou uitlokken. Hetzelfde geldt eveneens voor de blokkade van de Straat van Hormuz, waar zoveel over wordt gespeculeerd. Ook dat is geen basisscenario, gezien de onzekerheid over Irans militaire capaciteit en vooral over hoelang de internationale gemeenschap, met name de Verenigde Staten, dit zou tolereren.

De keuze die de Iraanse leiders momenteel hebben lijkt voor “all-in” te gaan, of toch de kaart van onderhandelingen te trekken. Wat voor het menselijke leed dat met het conflict gepaard gaat niet alleen het meest wenselijke, maar ook het meest waarschijnlijke lijkt. Hierbij mogen we niet vergeten dat als een regime dermate is verzwakt, dat de kans groter en groter wordt dat er op een bepaald moment intern een opstand uitbreekt, met mogelijk een machtswissel tot gevolg. Een meer negatief scenario is er één van de val van het regime zonder duidelijke opvolging met een burgeroorlog zoals recent in Syrië tot gevolg. Het is duidelijk dat dit de stabiliteit in de regio niet ten goede zou komen.

Een veruitwendiging van de nieuwe “Fourth Turning” wereldorde

We hadden het in onze vorige publicaties al vaak over de Fourth Turning: een periode van grote geopolitieke onzekerheid, instabiliteit en volatiliteit. De afgelopen dagen en weken en ook gisteren kregen we hier nog maar eens een voorbeeld van.

Met deze aanval geeft de VS het signaal dat, zodra diplomatie niet tot de gewenste resultaten leidt, andere opties op tafel liggen. Dat alleen al wijst op een geopolitiek volatielere wereld dan enkele jaren geleden.

Daarbij is het belangrijk om op te merken dat de actie er kwam op initiatief van President Trump zonder goedkeuring van het Amerikaanse parlement. De Amerikaanse grondwet geeft aan het Amerikaanse Congres de macht om de oorlog aan een ander land te verklaren. Maar de zogenaamde “War Powers” geven aan de President de bevoegdheden om het Amerikaanse leger in te zetten zonder een stemming in het parlement zolang de wetgevende macht 48 uur op voorhand is verwittigd. De operatie mag zonder de toestemming van het parlement ook maar maximum 60 dagen duren. Het is duidelijk dat deze actie de éénsgezindheid binnen de Amerikaanse politiek en de Amerikaanse maatschappij niet zal verbeteren.

Wachten op de marktreactie

We zullen vandaag zien hoe de markten met deze nieuwe wending in het conflict zullen omgaan. Tot nu toe was de marktreactie sinds de start van het conflict eerder gematigd. Bij investeerders begint er een soort gewenningseffect op te treden ten aanzien van volatiliteit en schokken. En zoals we in onze flash van vorige week al stelden geeft de financiële geschiedenis hen gelijk. De laatste 20 jaar hebben we al zoveel over ons gehad in termen van crisissen, conflicten, epidemieën en dergelijke. Maar als je naar het lange termijnplaatje kijkt, dan zie je een S&P 500 index, die door alle korte termijn “stoorzenders” onvermoeid en onverstoorbaar hoger marcheert.

We verwachten niet alleen dat dit ook nu weer het geval zal zijn, maar ook dat de verdere marktreactie eerder beperkt zal blijven.

Mogelijk zal de olieprijs initieel nog wat stijgen. Dit echter tegen een achtergrond van een oliemarkt die momenteel duidelijk niet kampt met een tekort aan aanbod. Momenteel voert Iran nog maar 1,6 miljoen vaten per dag uit. Dit is minder dan de 2,2 miljoen vaten van vrijwillige productievermindering bij OPEC+. Zelfs als de volledige export van Iran zou wegvallen zou dit gemakkelijk kunnen worden opgevangen door de andere OPEC+ landen. Daarnaast zullen ook landen zoals Brazilië en Guinea de komende jaren hun productie opdrijven. Kortom, we zien een mogelijke spike in de olieprijs, als die er al komt, als eerder kortstondig.

Mogelijk zullen een aantal veilige havens profiteren van de toegenomen escalatie. Maar als de actie van gisteren eerder wordt geïnterpreteerd als een stap naar een mogelijk (onderhandeld) einde van het conflict, zal dit ook eerder beperkt zijn.

Hetzelfde kan gezegd worden voor de aandelenmarkten, waar wat verliezen mogelijk zijn, maar waar de langere termijn visie ook snel de bovenhand zal halen. Een eerste indicatie die we hier hebben is dat de beurzen in het Midden-Oosten na het nieuws niet lager maar licht hoger gingen, wat mogelijk aangeeft dat de visie dat we nu dichter bij het einde van het conflict zijn, de bovenhand haalt op de “escalatie” visie.

Het feit dat de Aziatische markten hun eerste handelssessie van de nieuwe week vlak afsloten wijst in dezelfde richting. Vanzelfsprekend kunnen voor de markt op korte termijn minder gunstige scenario's zoals toch een blokkade van de straat van Hormuz of een heftigere reactie door Iran niet worden uitgesloten en dienen we op onze hoede te blijven.

Zoeken naar trends door de volatiliteit heen

De belangrijkste boodschap die we hier nog eens in de verf willen zetten is dat we jammer genoeg leven in een periode van verhoogde geopolitieke en economische volatiliteit. Maar dat we die volatiliteit niet moeten vrezen en zelfs in ons voorbeeld kunnen opbouwen.

Herinner u de snelle val van de aandelenmarkten na “Liberation Day” op 2 april en het al even snelle herstel in de weken erna. Koel blijven en zoeken naar opportuniteiten was toen de boodschap. Dit zal ook nu weer het geval zijn. Kooplijsten aanleggen van kwaliteitsaandelen of thema’s om bij een eventuele terugval de posities te versterken is daarom een goed idee.

De huidige turbulentie is nog steeds een goed moment om te blijven speuren naar lange termijntrends. We hebben hierbij een meer dan bovengemiddelde aandacht voor de Amerikaanse dollar die tot nu toe zijn klassieke rol als veilige haven niet speelde. We volgen of dit de komende dagen zo blijft, want dat zou onze visie versterken dat het Amerikaanse exceptionalisme (het geld dat automatisch, vooral op momenten van crisis, richting de VS stroomt) afneemt. Daardoor zien we buiten de VS steeds meer koopkansen. Militaire macht en geldstromen moeten niet noodzakelijk in dezelfde richting gaan. Maar pas op: exceptionalisme is niet binair. Het is niet 0 of 1 maar ergens ertussen. Wat betekent dat we de technologiewaarden niet helemaal links mogen laten liggen. En voor wie er nog aan zou twijfelen: wie technologie zegt, zegt nog steeds de Verenigde Staten.

Het blijft cruciaal om voorbij de onzekerheid te kijken en de kansen te zien die marktvolatiliteit met zich meebrengt. We volgen de situatie in het Midden-Oosten en de rest van de wereld op de voet en houden u op de hoogte. 

Met dit artikel bent u weer volledig geïnformeerd

Wenst u ook op andere momenten snel en betrouwbaar inzicht in de markten?
Schrijf u dan in op onze Daily Insight via MyExperts en blijf dagelijks op de hoogte.