Feiten, fictie en fantasie

De ‘Fourth Turning’ revisited

Met de schreeuwerige headlines, tegenstrijdige berichten en fake news zou je het gevoel krijgen dat de wereld dolgedraaid is, quasi onmogelijk te begrijpen, laat staan te navigeren vanuit een beleggingsperspectief.

Wat we de afgelopen dagen zagen vanuit de Oval Office was waarschijnlijk een nieuw dieptepunt. Heel wat dagelijks nieuws is echter perfect te kaderen in het concept van de ‘Fourth Turning’ dat we ons boek ‘De Nieuwe Wereldeconomie in 5 trends” beschrijven.

Ter herinnering: een ‘Fourth Turning’ is een periode van grote geopolitieke instabiliteit. Het is ook een periode waarin extremistische partijen zowel van links als van rechts zetels winnen. Het centrum wordt kleiner en zwakker en is onmachtig om de maatregelen te nemen, de hervormingen uit te voeren waarvan iedereen  weet dat ze nodig zijn, maar waar geen politiek draagvlak voor is.

Een ander kenmerk van een ‘Fourth Turning’ is dat zittende presidenten, regeringen en partijen van welke kleur of strekking ook , omwille van een stijgende ontevredenheid bij de bevolking worden weggestemd. Dit hebben we recent gezien in o.a. Canada, Nederland, Frankrijk en Duitsland. Op elke regel zijn er natuurlijk uitzonderingen. In India verloor president Modi heel wat zetels, maar kon toch aan de macht blijven.

In deze optiek is het geen grote verrassing dat Donald Trump niet alleen het presidentschap, maar ook het Huis van Afgevaardigden binnenhaalde. Als de logica wordt gerespecteerd, staat daartegenover dat hij mogelijk al heel wat pluimen laat in tussentijdse verkiezingen binnen 2 jaar en daar mogelijk zijn meerderheid in het parlement kwijt speelt. Iets wat zijn bewegingsvrijheid toch al wat zou inperken. En nu kijken we heel ver, maar vanuit deze optiek worden de volgende presidentsverkiezingen voor de Republikeinen ook moeilijk. Kijk naar de vorige presidenten: president Obama had nog 2 ambtstermijnen. Daarna waren het respectievelijk Donald Trump, Joe Biden en opnieuw Donald Trump. Het patroon: Democraat, Republikein, Democraat en Republikein…

Naast een mogelijke verzwakking in het parlement zullen ook de drie schoonmoeders van Donald Trump het verhaal enigszins onder controle houden: inflatie, groei en de aandelenmarkt. Op dit moment zit het bij alle drie wat tegen. De inflatie loopt op (kijk maar naar de prijs van eieren), de groei valt tegen en de Amerikaanse beurs loopt voor het eerst in vele jaren achter op de wereldbeurzen.

In zijn State of the Union legde de Amerikaanse president de schuld hiervoor bij zijn voorganger. Maar de vraag is hoe lang de Amerikaanse bevolking dit verhaal blijft geloven, wetende dat de Democraten tenminste gedeeltelijk de vorige verkiezingen verloren omwille van de te sterk oplopende inflatie.

Economische volatiliteit

Naast deze geopolitieke volatiliteit is er nog de economische die zich zal blijven vertalen in volatiliteit op de financiële markten. Die economische volatiliteit komt vanzelfsprekend van de tarieven die momenteel aan een snel tempo op de wereld worden losgelaten. Daarbij is hoogte van de tarieven misschien nog niet het meest schadelijke. Maar het is vooral de onzekerheid die er rond hangt. Dit begint de wereldeconomie, maar misschien wat verrassend de Amerikaanse economie, en daarbij de populariteit van Donald Trump, pijn te doen. Wanneer we er het werk van David Ricardo, of eender welk economisch handboek op naslaan, dan verhoogt handel zonder belemmeringen de welvaart en maken tarieven de koek op wereldniveau kleiner, los van de verdeling van die koek.

Desalniettemin zijn niet alleen de tarieven, die het leeuwendeel van de hoofdpunten uitmaken, verantwoordelijk voor de economische volatiliteit. Door het verminderen van de globalisatie, het korter worden van de toevoerketens en nog een aantal andere redenen kunnen we minder en minder spreken van een geharmoniseerde groei van de wereldeconomie.

Nog niet zo lang geleden keken we naar een globale economische cyclus: al de grote blokken bewogen samen in expansie en contractie en de centrale banken deden min of meer hetzelfde. Vandaag is dit steeds minder het geval. De kans is groot dat de Amerikaanse en de Europese economieën tegen een ander tempo zullen groeien en dat de ECB en de Fed een ander beleid zullen voeren, qua richting en zeker qua amplitude.

China zit overduidelijk in een balansrecessie. De huizenmarkt heeft een serieuze klap gehad en de burgers proberen deze vernietiging van spaargeld op te vangen door meer gaan te sparen, wat de economie pijn doen. De Japanse ervaring leert ons dat in een balansrecessie het verlagen van de rente niet helpt en dat fiscale stimuli nodig zullen blijken. De implementatie hiervan zal voor een groot stuk de groei dit jaar en de komende jaren bepalen. De Japanse economie is dan weer een heel ander verhaal. Voor het eerst in jaren kampt het land met inflatie en is de rente er aan het stijgen.

We kunnen deze verschillende economische blokken zien als tektonische platen die niet meer gezapig aan een gelijkmatig tempo naast elkaar bewegen. Maar ze gaan  nu alle kanten op met een verschillende snelheid en onvermijdelijk botsingen tot gevolg. Deze botsingen manifesteren zich als volatiliteit in de markten, en dan in de eerste plaats op de rente- en de muntenmarkten.

Een Europese renaissance?

Eén ding is duidelijk geworden de afgelopen dagen: Europa kan minder en minder steunen op de Verenigde Staten voor zijn veiligheid. Dat besef zorgt ervoor dat de landen voor een stuk dichter bij elkaar komen, wat gegeven het concept van de ‘Fourth Turning’ geen sinecure is.

Toch zien we een aantal beloftevolle stappen in die richting. Zo wordt er gepraat, en meer dan gepraat, over een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid. Nog voor de nieuwe Duitse regering er daadwerkelijk is, spreekt men al over een investeringsfonds van 500 miljard EUR voor defensie en infrastructuur. Gezien men de groenen ook aan boord zal willen hijsen, zal dit fonds waarschijnlijk ook een klimaattransitie component hebben. Iets wat op termijn ook de energieveiligheid van Duitsland en Europa ten goede kan komen. En laat ons duidelijk zijn, ondanks de vele economische problemen die het land momenteel heeft, is en blijft Duitsland één van de belangrijke componenten van de Europese groei. Een sterke Duitse groei zal het hele continent ten goede komen.

Ondanks de hoopvolle signalen is de strijd natuurlijk nog niet gewonnen. Naast het vrijmaken van geld zijn er nog heel veel andere uitdagingen. Een eengemaakte kapitaalmarkt zou zeker een heel sterke stap in de goede richting zijn.

En dan is er de regelgeving. Europa is op dit moment niet in staat om bedrijven van een marktkapitalisatie van 100 miljard USD, laat staan een paar duizend miljard, te creëren. Daarvoor moet de markt meer geïntegreerd worden. De interne, niet monetaire barrières binnen Europa zijn in deze optiek waarschijnlijk groter en schadelijker dan de tarieven die de Amerikaanse president mogelijk op ons zal loslaten. We hebben al de bouwstenen: goed opgeleide mensen, topuniversiteiten en vooral veel spaargeld. Als die blokken op een goede manier kunnen worden gestapeld, is een Europese renaissance mogelijk en kijken we binnen 5 tot 10 jaar misschien op dit moment terug als het startpunt van een weg naar beter. De ‘Whatever it takes’ van de zo goed als zeker toekomstige Duitse bondskanselier Merz is in deze optiek misschien te vergelijken met de ‘Whatever it takes’ die Mario Draghi uitsprak om uit de financiële crisis te geraken.

Een atypisch economisch beeld

Alles bij elkaar zien we momenteel een atypisch economisch beeld en bijna logischerwijze een atypisch beeld op de financiële markten. Door de maatregelen die Duitsland mogelijk/waarschijnlijk zal nemen, kijken we ineens naar een sterkere groei van de Europese economie. Volgens de nowcasts van de Atlanta Fed (het proberen voorspellen van de groei op basis van beschikbare data voor de publicatie van de BBP cijfers) zal de Amerikaanse economie in het eerste kwartaal mogelijk een krimp vertonen. Dit betekent dat ineens de ECB minder zijn rente zal gaan verlagen en de Fed mogelijk meer. De dag dat de Duitse stimuleringsmaatregelen bekend geraakte, steeg de Duitse tienjaarsrente op een paar uur tijd met een ongeziene 30 basispunten. Een logisch gevolg hiervan is dat ook de euro beginnen stijgen is tegen de Amerikaanse dollar.

En het is niet allen de sterke Amerikaanse dollar die de afgelopen dagen van zijn pluimen laat. Ook de Amerikaanse beurzen met de Magnificent 7 op kop, lopen dit jaar achter op de Europese aandelenmarkten en de Chinese technologie.

Het is ironisch dat het ‘America First’ verhaal en de acties tegen de andere blokken momenteel vooral de Amerikaanse economie, de Amerikaanse dollar en de Amerikaanse markten pijn doet.  Dit zal de 3 schoonmoeders van Donald Trump niet bijzonder blij maken…

Kijk voorbij de volatiliteit

Het is echter nog te vroeg om hier onmiddellijk uit te besluiten dat we afscheid moeten nemen van de Amerikaanse aandelen en vooral de Amerikaanse technologie. Dit is mogelijk een correctie die nog een tijdje kan duren, wat nog niet zo verwonderlijk zou zijn gezien de sterke outperformance van de afgelopen jaren. Bovendien heeft het DeepSeek verhaal toch voor een deuk gezorgd in de onaantastbaarheid van de Amerikaanse technologie en het Amerikaanse exceptionalisme. En we willen zeker een open geest hebben naar het Europese Renaissance verhaal, alhoewel daar toch nog werk aan de winkel is.

Maar boven alles is het belangrijk om voorbij de volatiliteit te kijken. En dat is niet hetzelfde als passief gaan zitten afwachten. Tijdens onze nieuwjaar vooruitzichten stelden we dat als hangmatbelegger het woord van het jaar was in 2024, we nu moeten inzetten op actief beheer en  heel kort op de bal moeten spelen. Dat is meer dan ooit het geval. Maar aan de andere kant is het onmogelijk en absoluut geen goed idee om te reageren op iedere uitspraak en nieuwe maatregel van Donald Trump, die mogelijk een paar uur nadien al teruggedraaid of tegengesproken wordt.

Meer dan ooit moeten we het grote plaatje blijven zien. We zitten in een ‘Fourth Turning’ met veel geopolitieke en economische volatiliteit. En die zal onvermijdelijk blijven opduiken in de financiële markten.

Op dit moment heeft de wereldeconomie het wat moeilijker. Maar de inflatie en de rentes komen over het algemeen nog steeds naar beneden tegen een achtergrond van nog steeds (zeer) sterke bedrijfsresultaten. Daarbij komt dat we nog steeds niet zeker zijn of dat alle tarievenoorlogen die Donald Trump lanceert een onderhandelingstechniek  of iets meer blijvends zijn. Met andere woorden, alles wat nu wordt aangekondigd kan even snel weer teruggedraaid worden, vooral als de Amerikaanse economie en de beurzen de verkeerde richting zouden blijven uitgaan.

Zeker niet onbelangrijk is dat technisch gezien zowel de Europese, de Amerikaanse als de wereldmarkten nog steeds in een opwaartse trend zitten. En misschien het belangrijkste: het is meer dan ooit duidelijk dat we in een wereld leven met een structureel hogere inflatie, die het aanhouden van te veel cash zeer onaantrekkelijk maakt.

Het komt er de komende weken, maanden en eigenlijk altijd op neer om het hoofd koel te houden, door de volatiliteit heen te kijken en bij opportuniteiten of bedreigingen, de nodige beslissingen te nemen. Daarvoor is het nodig om feiten, fictie en fantasie goed van elkaar blijven te onderscheiden. Iets wat in deze dolgedraaide wereld niet altijd even makkelijk is…

Elke dag vindt u onze marktanalyses op de site 'MyExperts' onder 'Markten', of in uw mailbox via de dagelijkse nieuwsbrief van MyExperts.