Kernenergie in België: Sleutel tot bevoorradingszekerheid of achterhaalde optie?

België’s energieverhaal: tussen transitie en onzekerheid

België bevindt zich midden in een energietransitie, met ambitieuze klimaatdoelstellingen en een groeiende afhankelijkheid van hernieuwbare bronnen. Tegelijkertijd kampt het land met structurele uitdagingen: beperkte interconnectiecapaciteit, piekbelasting op het net, en een afnemende binnenlandse productiecapaciteit. Hierdoor moet België meer elektriciteit invoeren uit de buurlanden. De sluiting van kerncentrales en het uitstel van nieuwe gascentrales hebben de discussie over bevoorradingszekerheid opnieuw aangewakkerd.

Internationaal: kernenergie terug in opmars

Na de nucleaire ramp van Fukushima in 2011, beslisten heel wat landen om niet meer in kernenergie te investeren, bestaande centrales uit te faseren of zelfs versneld te sluiten. Zo hebben Duitsland en Italië hun laatste kerncentrales al gesloten, heeft Japan zijn capaciteit fors afgebouwd en hebben landen zoals Spanje, Zweden, maar ook België een uitfaseringsplan. België had al lang het plan om al zijn 7 reactoren gefaseerd te sluiten tegen 2025. Maar door de energiecrisis is de levensduur van de 2 jongste reactoren (Doel 4 en Tihange 3) verlengd tot minstens 2035.

De jongste jaren is de internationale perceptie rond kernenergie drastisch gekeerd. Ten eerste evolueren we in het kader van de klimaatdoelstelling naar CO2-arme elektriciteitsproductie, weg van fossiele brandstoffen. Daarenboven streeft Europa sinds de energiecrisis van 2022 naar energie-onafhankelijkheid en afbouw van Russische energie-import. En door het besef dat hernieuwbare energiebronnen niet zullen volstaan, vermits hun output weersafhankelijk en dus volatiel kan zijn, wordt meer en meer terug aan kernenergie gedacht als onvermijdelijke aanvulling. Bovendien zal de vraag naar elektriciteit de komende jaren nog fors groeien door de elektrificatie (EV’s, elektrisch verwarmen…) en de enorme energiebehoefte van AI-data centers.

Vandaar dat vooral grote landen, die zwaar inzetten op de uitrol van AI-infrastructuur, zoals de VS, China en India al fors investeren in nieuwe kerncentrales. In Europa zijn het vooral Frankrijk, het VK en Polen die nieuwe kerncentrales bouwen, terwijl Duitsland het momenteel blijft afzweren en heel wat andere landen (waaronder België) onbeslist zijn.

SMR’s als aanvaardbaar compromis

Een belangrijke nieuwe ontwikkeling in de nucleaire sector zijn zogenaamde Small Modular Reactors (SMR’s, met een vermogen van 100 à 300 MW). Veel landen zien deze als een veiliger en flexibeler alternatief dan klassieke kerncentrales (van gewoonlijk 1000 MW). Dat maakt een politieke bocht beter verdedigbaar. Een andere technologie is nog steeds in ontwikkeling en allicht voor volgend decennium: kernfusie o.b.v. waterstof.

België: tijd voor een strategische keuze

België moet dringend strategische keuzes maken over zijn energiebeleid. Kernenergie kan een rol spelen in het garanderen van bevoorradingszekerheid en het halen van klimaatdoelstellingen, mits er voldoende draagvlak en investeringen zijn. 

De 2 nog open blijvende kerncentrales leveren samen 2 gigawatt of ongeveer 20% van de Belgische elektriciteit. Het debat woedt over nog eens 10 jaar verlenging bovenop de door de vorige regering besliste verlenging tot 2035. Vermits de huidige uitbater Engie kernenergie niet meer strategisch vindt en hier liever niet verder in investeert (omwille van kostenrisico’s), wordt een overname van die 2 centrales door de Franse kernenergie-specialist EDF overwogen. 

Het Federaal Planbureau berekende dat, om op een klimaat-neutrale en kosten-efficiënte manier tegemoet te komen aan de verwachte verdubbeling van onze elektriciteitsbehoefte tegen 2050, België zou moeten investeren in 8 gigawatt nucleaire energie (8 grote kerncentrales), naast de verdere uitbouw van windenergie van de huidige 2,2 naar 8 gigawatt.

Investeerdersperspectief: kansen en risico’s in energietransitie

Voor investeerders biedt de energietransitie zowel kansen als complexiteit. Kernenergieprojecten vereisen lange termijnkapitaal, stabiel beleid en technologische maturiteit. De opkomst van SMR’s en de hernieuwde interesse in nucleaire innovatie kunnen nieuwe investeringsdynamieken creëren, vooral in infrastructuurfondsen en energiebedrijven met exposure aan kerntechnologie. Tegelijkertijd blijft het regulatoire risico een belangrijke factor, zeker in België waar politieke consensus fragiel is. Een goed gespreide energiemix en transparante beleidskeuzes zijn cruciaal om investeringsvertrouwen te creëren.