De Duitse “Whatever it takes”

Lossen van de schuldenrem

Duitsland was traditioneel een land met een zeer conservatief begrotings- en schuldenbeleid. Terwijl in de VS en vele Europese landen de schuldgraad de voorbije jaren opliep tot boven de 100% van het BNP, bleef dat in Duitsland goed onder controle rond 60% van het BNP. De grondwet voorzag immers een maximaal jaarlijks begrotingstekort van 0,35% van het BNP.

Maar de stagnerende Duitse economie van de jongste jaren en de plotse noodzaak om zwaar in defensie te investeren, noopten tot een grondwetswijziging. Hoewel de CDU vroeger pleitte voor begrotingsdiscipline, heeft Merz in zijn campagne hier een opening voor gemaakt. Omdat hier een 2/3 meerderheid voor nodig is,  en gezien zowel extreem rechts als extreem links tegen zijn, maakte de nieuw verkozen kanselier nog snel gebruik van de oude parlementssamenstelling. Zo kon hij met de steun van de SPD en de Groenen de nodige 2/3 meerderheid verzamelen voor het lossen van de schuldenrem.

Zo is intussen beslist dat defensie-uitgaven (inclusief steun aan Oekraïne) boven de 1% van het BNP buiten de begroting mogen vallen en is er een met schulden gefinancierd fonds van 500 miljard EUR goedgekeurd om te investeren in infrastructuur. Dit gespreid over de volgende 12 jaar. Op aandringen van de Groenen gaat hiervan 100 miljard euro naar klimaat gerelateerde investeringen, de rest vooral naar transport, energie-infrastructuur, onderwijs…

‘Whatever it takes’

Merz zei eerder deze maand dat Duitsland en Europa snel hun defensiecapaciteit moeten versterken en dat "'whatever it takes” nu ook voor onze verdediging moet gelden. Hij stelde ook  dat deze uitbreiding van de uitgaven perspectieven openen voor de Duitse, en met uitbreiding de Europese economie.

Impact op de economie

Omdat de concrete investeringen nog moeten beslist worden en het ook wat tijd vergt eer grote infrastructuurwerken in uitvoering gaan, moeten we nog niet meteen een impact verwachten op de groei in 2025. Behalve misschien de indirecte boost voor het Duitse ondernemersvertrouwen. Economen schatten wel dat de Duitse groei in 2026 kan versnellen tot 1,5% en in 2027 tot 2%, of zo’n 1% hoger dan het zou geweest zijn zonder die belangrijke stimulans. Samen met Europa’s verhoogde defensie-investeringen en de EU’s Clean Industrial Deal (om de Europese industrie competitiever te maken door minder regulering en lagere energieprijzen), kan dit ook de Europese economie extra groei opleveren, met een geschatte extra 0,3% vanaf 2026.

Welke sectoren kunnen hiervan profiteren? 

Niet verwonderlijk zal in de eerste plaats de defensiesector de orders aanzienlijk zien groeien.  Ook al gaat traditioneel bijna 2/3 van de Europese defensie-uitgaven naar Amerikaanse wapenproducenten (voor F-35, luchtafweer…), kan de moeilijkere verhouding met de VS de Europese landen iets protectionistischer doen kiezen voor Europese defensiebedrijven.

De grote infrastructuurinvesteringen zullen dan weer vooral ten goede komen van bouwbedrijven, engineeringbedrijven zoals Siemens en Schneider voor expansie en modernisering van  energienetwerken, en als afgeleide heel wat industriële bedrijven en materiaalproducenten zoals bouwmaterialen, metalen en chemie.