Trump 2.0: kondigt een nieuwe handelsoorlog zich aan?

In zijn verkiezingscampagne had hij het onder meer over algemene invoertarieven van 10% tot 20% op alle goederen uit alle landen, zelfs 25% op de invoer uit buurlanden Mexico en Canada en een verdere verhoging van de heffingen op Chinese invoer tot 60%. Als andere landen als reactie ook hun invoertarieven op Amerikaanse goederen zouden verhogen, zou hij dat minstens evenaren.

• Met verhoogde handelstarieven worden drie zaken beoogd:
• Inkomsten om begroting te spijzen
• Protectionisme: meer productie (en jobs) terug naar de VS halen
• Landen dwingen tot onderhandelingen, zoals Mexico en Canada

De verschillen in tarieven tussen de EU en de VS

Europa voert meer uit naar de VS dan in de omgekeerde richting, o.a. auto’s, luxegoederen, landbouw- en voedingsproducten… De EU-uitvoer naar de VS is de afgelopen 15 jaar aanzienlijk gegroeid tot meer dan 20% van de totale Europese uitvoer of goed voor ongeveer 5% van het EU-bbp.

De momenteel toegepaste tarieven verschillen niet enorm tussen de EU en VS, met een gemiddelde van 3,95% op Europese invoer uit de VS en 3,5% voor Amerikaanse invoer van EU-producten. Maar er zijn opmerkelijke verschillen in bepaalde sectoren.

Trump heeft een punt met betrekking tot tarieven op auto's, landbouw en voeding. Op auto’s is het EU-tarief bijvoorbeeld 10% vergeleken met 2,5% in de VS. En er is ongeveer een verschil van 3,5 procent voor de gemiddelde tarieven op voeding en drank.

In deze context kan de EU inderdaad te maken krijgen met intense tariefdreigingen en uitdagende onderhandelingsrondes.

Welke impact voor EU?

De invoering van een algemeen invoertarief van 10% tot 20% zou een aanzienlijke stijging betekenen ten opzichte van de huidige niveau’s. Maar zou het Europese producten in de VS effectief veel duurder maken en dus de vraag afremmen? Weet dat een groot deel van de geplande tariefverhogingen intussen al gecompenseerd wordt door de aanzienlijke daling van de euro tegenover de dollar sinds Trump’s verkiezingsoverwinning. Daardoor hoeven de prijzen van Europese goederen uitgedrukt in dollar per saldo niet te veel te stijgen. Verder zullen de effecten afhangen van de elasticiteit van de Amerikaanse vraag, evenals het vermogen van Europese exporterende bedrijven om hun productie te verhuizen naar de VS, of om deze bestemming te vervangen door andere internationale markten.

Onderhandelingsruimte?

Ondanks dat de VS de grootste handels- en investeringspartner van de EU zijn, is er geen specifieke vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en de VS. Er is dus mogelijkheid tot onderhandeling. En Trump heeft hieromtrent een voorzet gegeven richting de EU. Zo stelde hij dat de EU haar handelstekort moet rechttrekken door grootschalige aankoop van Amerikaanse olie en gas. De VS is 's werelds grootste olieproducent en is ook geëvolueerd tot de grootste leverancier van vloeibaar aardgas (LNG) aan de EU na de Russische invasie van Oekraïne begin 2022. Weliswaar kan dit als ongewenst neveneffect hebben dat de Amerikaanse gasprijzen (die nu 4 keer goedkoper zijn dan in Europa) zullen stijgen, naarmate een groter deel van de Amerikaanse gasproductie wordt geëxporteerd (invloed op Amerikaanse vraag/aanbodverhouding).

Chinese export stijgt in anticipatie

Tijdens Trump’s eerste ambtstermijn had hij de tarieven op de invoer uit China al behoorlijk verhoogd naar 25% op de meeste goederen, 15% op de overige. China had toen telkens als tegenmaatregel ook de invoerrechten op Amerikaanse goederen evenredig verhoogd, m.a.w. een echte handelsoorlog. Tijdens zijn campagne dreigde Trump met een verdere verhoging tot 60%. Meent hij dat echt of is het eerder een dreigement om onderhandelingen af te dwingen? Welke Chinese tegenmaatregelen zullen volgen? Hier is nog grote onzekerheid over. Als anticipatie is de Chinese export naar de VS de jongste maanden nog fors gestegen om die hogere tarieven te vermijden.

Verrassende dreiging naar buurlanden Mexico en Canada

Het meest verrassend in de verkiezingscampagne was de dreiging om de invoerrechten op goederen uit Mexico en Canada te verhogen van de huidige lage 2,5% naar 25%. Dit zijn zowat de voornaamste invoerlanden voor de VS. De voorbije decennia is effectief heel wat productie verhuisd van de VS naar Mexico omwille van de lagere lonen. Dergelijke hoge tarieven zouden een belangrijke impact hebben op de Amerikaanse inflatie. Ofwel rechtstreeks door de hogere tarieven. Ofwel onrechtstreeks als de productie effectief terug naar de VS verhuist, dus aan hogere lonen. Gezien de al krappe Amerikaanse arbeidsmarkt, kan men zich trouwens afvragen of het wel een zinvolle politiek is om meer productie naar de VS te halen vermits er relatief weinig arbeidskrachten beschikbaar zijn en bijgevolg de opwaartse loondruk nog zou toenemen. Maar misschien is het ook maar een onderhandelingstactiek om Mexico te dwingen mee te werken op vlak van migratiestromen en drugstrafiek.

Effect op de Amerikaanse inflatie

De import van goederen en diensten bedroeg in 2023 14% van het Amerikaanse bbp. Bij gemiddeld 10% hogere invoertarieven, zou dat dus 1,4% extra inflatie opleveren. Maar een groot deel van die tariefverhoging zou al gecompenseerd worden door een behoorlijke dollarappreciatie tegenover de munten van de meest geviseerde landen/regio’s zoals China, de EU en Mexico.

Daarnaast zijn Trump’s economische adviseurs zich ook bewust van het inflatierisico en het mogelijk negatief effect van de stijgende obligatierentes op de economie. Bijgevolg wordt volop gewerkt aan meer gematigde (bv niet op alle goederen) of meer geleidelijke verhoging van invoerrechten (gespreid over komende maanden of jaren). En vermits Trump graag meteen na zijn inauguratie al uitpakt met belangrijke maatregelen, weten we volgende week misschien al iets meer.